terug naar Zweden


Kiruna (S)

De terrasvormige berg van Kiruna (stad in Lapland), waar je vanuit de stad op kijkt, is ontstaan door 'dagbouw' (afgraven) van ijzererts.

erts

Deze methode is lang gegeleden vaarwel gezegd. Kiruna heeft nu een zeer moderne ijzermijn, die ook door toeristen bezocht kan worden. Een speciale bus hiervoor vertrekt vanaf het toeristenbureau. 500 meter onder de grond krijg je een rondleiding. Op die diepte is ook een mijnmuseum. De winning van erts geschiedt nu hoofdzakelijk achter een computerscherm. Alleen het boren van de gaten voor het aanbrengen van dynamiet gebeurt nu nog met een door de mens bestuurde machine, maar dat verandert ook de komende jaren. Het bedrijf heet LKAB. Dit is de afkorting van de bergen Luossavaara en Kunavaara en van AktieBolag.

erts

Het erts wordt per spoor vervoerd naar Narvik (Noorwegen), om daar verscheept te worden.
Als je geluk hebt, zie je één van de grootste locomotieven ter wereld, type IORE, die door de firma Bombardier voor de LKAB zijn gebouwd. Dit is een dubbele elektrische loc, die de zware ertstrein over de bergen moet trekken naar Noorwegen. Over datzelfde spoor kan je met een personentrein een schitterende treinreis naar Noorwegen beleven.

Hieronder passeert zo'n tweedelige lok het plaatsje Torneträsk met 68 wagons vol ijzererts richting Narvik. Het gebouw is het voormalige transformatorgebouw met station, dat gebouwd is voor de elektrificatie van het spoor rond 1915. In Abisco Östra en Vassijaure staat ook zo'n gebouw. Nu is dat alles industrieel arfgoed.

tornetrask

Onderstaand filmpje laat de voorganger van de IORE zien. Dit is een drie-delige Elektrische lok, type DM3. Achter deze lok hangen "maar" 52 wagons.

Ook de serie Rail Away van bekende en spectaculaire treinverbindingen bevat een aflevering van de ertstrein van Kiruna naar Narvik. Klik maar op het plaatje hieronder voor "Uitzending Gemist".

railaway

Inge en Leo


Hier volgt de beschrijving van een presentatie, die Bob Verschoor gegeven heeft voor onze vereniging.

Kiruna, een stad die gaat verhuizen
Bob Verschoor

De mijnstad Kiruna in het noorden van Zweden wordt letterlijk ondermijnd.
De ijzermijn waaraan het stadje zijn bestaansrecht dankt, bevat een van de grootste ijzererts-aders ter wereld. De ertsader is tachtig meter dik en vier kilometer lang, en loopt door tot pal onder het centrum.
Door de werkzaamheden gaat de stad verzakken en daarom moet Kiruna verhuizen: drie kilometer naar het oosten.
Voor de 23.000 inwoners wordt nu vervangende woonruimte gezocht. Het Zweedse staatsmijnbedrijf LKAB vergoedt per gesloopt huis de marktprijs plus 25 procent, of geeft bewoners gratis een nieuw huis in het nieuwe Kiruna.
Alle monumenten die van hout zijn, worden (in gedeelten) met enorme vrachtwagens verhuisd. Zo ook de schitterende roodbruine kerk in het centrum, opvallend vanwege de bijzondere architectuur met invloeden van zowel de Noorse staafkerk als van de Samische hutten.
Dat geldt niet voor het prachtige stenen stadhuis, dat niet te verplaatsen is. Het werd in 1962 gebouwd en in 1964 verkozen tot mooiste gebouw in Zweden, maar zal in 2018 gesloopt worden als het nieuwe stadhuis klaar is.
Bob bezocht Kiruna de afgelopen zomer (2016) en hij sprak diverse betrokkenen. Over deze ontwikkelingen heeft hij het uitgebreid gehad op één van onze clubavonden.

kiruna

kiruna


De stad Kiruna verhuist

Hier is het vervolg van de verhuizing van Kiruna, zoals Bob Verschoor dat gepubliceerd heeft in de nieuwsbrief van mei 2021.

Enige tijd geleden heb ik u in een presentatie voor de SVT verteld over de verhuizing van de stad Kiruna in het noorden van Zweden, die noodzakelijk was geworden door de oprukkende ijzerertsmijn naast en onder de stad.

Na mijn laatste bezoek aan Kiruna in de zomer van 2019, was ik door de omstandigheden niet meer in de gelegenheid Zweden te bezoeken. Maar de ontwikkelingen gaan door en die blijf ik volgen door een regelmatig bezoek aan de website van de stad: https://kiruna.se

Enige kennis van het Zweeds is dan wel handig, de foto’s op de site zijn wel heel interessant. Helaas mogen wij die niet tonen, maar ik zal enkele links opnemen zodat u ze gemakkelijk kunt vinden. De foto’s bij dit artikel zijn alle eigen foto’s.

kiruna
Het nieuwe stadhuis in Kiruna (sinds 10 augustus 2018 in gebruik door de gemeente Kiruna)

Het nieuwe stadhuis, met de naam Kristallen, staat in het nieuwe centrum van de stad. Het is een rond gebouw, eind 2018 opgeleverd en door de LKAB overgedragen aan de gemeente. In november 2018 is het stadhuis officieel ingewijd door Koning Carl Gustav van Zweden. Helaas had men verzuimd daarbij een vertegenwoordiging van de Samen uit te nodigen (Kiruna is de hoofdstad van de Zweeds Samische bevolking, en het nieuwe stadhuis biedt onderkomen aan het Samisch museum in Kiruna). Het is begrijpelijk dat deze bevolkingsgroep zich hiermee zeer te kort gedaan voelde. Inmiddels is het stadhuis in gebruik genomen en is het oude stadhuis afgebroken.

kiruna

De klokkentoren die vroeger op het oude stadhuis stond, heeft nu naast het nieuwe stadhuis een plaats gekregen, en is daarmee het symbool van de hele verhuizing geworden.

kiruna

In de directe omgeving van het stadhuis wordt nu het nieuwe stadscentrum verder ontwikkeld. Er worden winkels gebouwd, een hotel, een cultureel centrum met bibliotheek en bioscoop, en een sportcentrum met binnenzwembad. Verder zijn ook diverse appartementwoningen voorzien. De verwachting is dat dit binnen een á twee jaar opgeleverd kan worden. Een overzichtsfoto hiervan staat op https://kiruna.se/stadsomvandling
Hierop zijn ook verschillende gebouwen die nog gebouwd gaan worden, dan wel verplaatst kunnen worden, zoals de kerk, aangegeven. Ook zullen verschillende kenmerkende gebouwen die behouden worden, verplaatst worden naar de westkant van de stad, nabij het tijdelijke station aan de spoorlijn naar Narvik. Verschillende gebouwen die in opdracht van LKAB verplaatst gaan worden staan op:
https://samhallsomvandling.lkab.com/sv/kiruna/tidplan-kiruna/projekt-i-kiruna/

Dergelijke transporten kunnen spectaculair zijn, als grote diepladers enorme gebouwen vervoeren.

Verder worden op diverse plaatsen in en om de stad eengezinswoningen gebouwd, zowel voor huur als verkoop. Ook zijn er kavels beschikbaar voor mensen die een woning in eigen beheer willen bouwen. Het laten bouwen van een systeemwoning is vrij populair onder huiseigenaren, dit gaat snel en is goed betaalbaar. Voor huurders worden zowel appartementen als eengezinswoningen gebouwd, die door de woningcorporatie van de LKAB worden verhuurd.

Bob Verschoor

Volg de webcams op Kiruna voor de bouw van de nieuwe stad.


terug naar Zweden