LEZINGEN EN BIJEENKOMSTEN VAN 2009
LEZINGEN EN BIJEENKOMSTEN VAN 2009 |
|
- Op 16 januari 2009 nam Frederik Erens ons mee naar de Baltische staten
De culturen van Estland, Letland en Litouwen zijn, zo maakte de heer Erens ons duidelijk, gekenmerkt door hun gecompliceerde geschiedenis. 
Alleen Litouwen was in de late middeleeuwen een groot rijk dat zich uitstrekte van de Oostzee tot aan de Zwarte Zee. Estland en Letland zijn eeuwenlang gedomineerd door de Baltische Duitsers. Deze kleine naties waren van strategisch belang en daardoor vaak een speelbal van de omringende mogendheden zoals Het Duitse Rijk, Polen, Zweden en het Russische Rijk. Zeker in Estland en Letland zijn nog vele Scandinavische invloeden te vinden. Zo is Tallinn, de hoofdstad van Estland, in de dertiende eeuw, met de naam Reval, gesticht door de Denen. Riga de huidige hoofdstad van Letland was aan het einde van de zeventiende eeuw de grootste stad van het Zweedse rijk. De eilanden langs de Oostzeekust droegen vroeger zelfs Zweedse namen.
- Na de algemene ledenvergadering op 13 februari 2009 vertelde Jan Knol over Industrieel erfgoed in Zweden
Door de lange duur van de ledenvergadering, waarvan een afzonderlijk verslag is gemaakt, bleef er voor Jan helaas te weinig tijd over om zijn lezing 
helemaal te houden. Het werd dan ook een ingekorte versie met de belofte hierop later nog eens een aanvulling te geven. Dat nam niet weg dat we toch nog volop historische informatie kregen over onder andere de Mormorsgruva en de Pershyttan. In beide gevallen betrof het de delving en of verwerking van ijzer. Zo werd in de Mormorsgruva in dagbouw ijzerhoudend gesteente gewonnen. De Pershyttan, misschien wel Europa's mooist bewaarde ijzeroven, was in bedrijf van 1856 tot 1953. De 'stånggång' die hier, evenals bij Mormorsgruva, werd gebruikt, is geheel gerenoveerd. Het ijzererts, dat werd gebruikt voor gietijzer, werd in de naaste omgeving gedolven in ondiepe, maar koude en vochtige mijnen, waar vrouwen en kinderen steen voor steen taxeerden op ijzergehalte.
- Na de tweede algemene ledenvergadering, op 13 maart 2009, boeiden Janneke en Bertus van der Woude ons weer met een fotoklankbeeld, dit keer over Gotland
Een tweede ledenvergadering was nodig, omdat in de eerste vergadering onvoldoende leden aanwezig waren om een besluit te nemen over de 
voorgestelde statutenwijziging.
Net als vorig jaar hadden Janneke en Bertus weer gezorgd voor een fraaie show van beeld en geluid. Gotland is het grootste eiland van Zweden, gelegen in de Oostzee. Het eiland ontstond miljoenen jaren geleden toen dieren en planten langzaam het kalkplateau van Gotland vormden. Langs de kust zijn nog fossielen te vinden die dit aantonen. We werden getrakteerd op mooie beelden van de natuur, het landschap en oude gebouwen. Uit bodemvondsten blijkt dat Gotland al in de steentijd bewoond was. Zo zijn er talrijke oude graven teruggevonden, maar over de bronstijd is niet veel bekend. Rond 1200 begon de handel met Duitsland en werd het Hanzeverbond gesloten. Van Visby, de hoofdstad van Gotland, zagen we beelden van de reusachtige stadsmuur compleet met torens en poorten.
- 17 april 2009 kregen we een lezing van Wil Grond over 'Finland, land van de middernachtzon'
Orchissen op de Åland archipel en de zeer zeldzame vogel, de Terek Ruiter, in het noorden van Finland. Via de moerassen van Pudasjärvi, met steltlopers en kleine vogels, gingen we naar de stiltegebieden van Hossa.
Daar worden in de wildernis voor de fotograaf bruine beren gelokt met heerlijke zalmen. We kregen nog veel meer natuur van de heer Grond te zien. Opvallend was daarbij zijn aanhoudende wens ons te overtuigen hoe uniek zijn plaatjes en waarnemingen waren. Zo zouden ook de orchissen Calypso Bulbosa en Cypripedium Calceolus tot de zeldzaamste van Europa behoren. We trokken naar het Lemmenjoki National park waar nog steeds gouddelvers actief zijn en vervolgens naar het plaatsje Pokka dat in 2005 met 51,5o C koudste plekje van Finland was. Over de taiga gingen we naar Finnmark in Noorwegen en als toegift langs de Varangerfjord en de Barentszee naar het uiterste oosten van Noorwegen: Grense Jacobselv en Hamningberg.
- 15 mei 2009 vierden we Norges nasjonaldag en Alexander van Hoboken wijdde ons in over het pelgrimeren naar Nidaros (Trondheim)
In 1997 werd in Noorwegen voor het eerst sinds de middeleeuwen weer een pelgrimspad naar Trondheim officieel geopend. Het pad 'Pilegrimsledene' loopt van Oslo naar Trondheim of Nidaros, zoals de oude naam van Trondheim luidt. Sinds de Reformatie was het met het pelgrimeren min of meer gedaan, maar de laatste jaren is er een nieuwe belangstelling. De heer Van Hoboken voelde zich de gelukkige Nederlander, die de openingstocht, samen met 16 andere deelnemers, in zijn geheel mocht meelopen. Over deze tocht vertelde hij zijn persoonlijke verhaal en liet daarbij dia's zien, die hij onderweg had gemaakt..
Ook vertelde hij ons iets over een andere middeleeuwse 'cultuurschat' van Noorwegen:
'Draumkvedet' of 'De droomballade van Olav Åsteson'. Ook die herleeft, zeker in muziek en theater. Olav de Heilige, eeuwige koning van Noorwegen, sneuvelde in 1030 in Stiklestad. Hij werd heimelijk van het slagveld weggevoerd en niet veel later begraven in Nidaros. Vanaf het moment dat hij het leven liet, is er sprake van tal van wonderen. Olav werd heilig verklaard, de eerste kerk van wat later Nidarosdom is gaan heten, werd gebouwd en Nidaros werd pelgrimsstad.
- Sankt Hans vierden we 19 juni 2009 in het ijsbaangebouw in Zenderen
Voor de viering van Sankt Hans hadden we ook dit jaar niet te klagen over belangstelling. Iedereen paste prima in het gebouw bij de ijsbaan van Zenderen dat we hiervoor hadden kunnen huren. Helaas was het te koud om buiten te kunnen zitten, maar ook binnen was het best gezellig te maken. De twee muzikanten, Els Doekes en Thomas Steenweg, optredend als het Duo Noord- West, wisten ons vrijwel de hele avond te boeien. Niet alleen speelden ze een zeer gevarieerd repertoire Scandinavische melodieën, ook vertelden ze hierbij interessante achtergronden en anekdotes. Inge verzorgde de båltale door met verve het verhaal van Domme Hans van Hans Christiaan Andersen te vertolken. De koffie, worstjes, vishapjes en andere versnaperingen gingen letterlijk en figuurlijk goed over de tong.
- Op 11 september 2009 kwam Marcel Jorissen ons vertellen over Bellman
Bellman wordt als een van de centrale figuren uit de Zweedse liedtraditie beschouwd. Een markante persoon die ook vandaag de dag nog een zeer belangrijke rol speelt, zowel in de Zweedse muziek als in de Scandinavische literatuur. We kregen een schat aan informatie over het ontstaan van de volksmuziek in Zweden en natuurlijk over de persoon Bellman en zijn muziek. Ook de tijd van Gustav III kwam aan bod, want die gaf meer om muziek, toneel en dans dan om regeren. Bellmans muziek is nog steeds te beluisteren onder meer door de vertolkingen van Fred Åkerström, Evert Taube en de ons bekende Cornelis Vreeswijk. Vreeswijk heeft zelfs een aantal Nederlandse bewerkingen van Bellmanliederen gemaakt.
Marcel Jorissen bracht een gedegen lezing verlucht met lichtbeelden en muziek, die zoals hij vertelde door zijn vrouw was samengesteld. Wellicht dat hierdoor het feitenrelaas meer werd voorgelezen dan verteld wat een beetje jammer was.
- Scandinavië en de Europese unie en over de specifieke achtergronden van de anti-Europa houding van veel Noren.
Daarmee boeide Feico Houweling ons op 9 oktober 2009 Op 25 september 1972 stemde bijna driekwart van de inwoners van het stadje Svolvær op de Noorse Lofoten-eilanden tegen aansluiting van Noorwegen bij de Europese Gemeenschap. In heel Noorwegen verzetten vooral boeren en vissers zich tegen Europa onder het motto 'Stem nei, Norge er ikke til salgs' ('Stem nee, Noorwegen is niet te koop'). Maandenlang werd een ongekend felle strijd geleverd, die in 1994 nog eens dunnetjes werd overgedaan. Ook bij dat referendum was de uitslag negatief. Noorwegen staat tot op de dag van vandaag buiten de Europese Unie, maar is wel aangesloten bij de Europese Economische Ruimte. Feico Houweling verbleef in 1972 op de Lofoten en maakte de EG-strijd daar mee. Hij schreef er in 1999 de roman 'De Antitheek' over. Hij bestudeerde de gebeurtenissen daar in het kader van zijn studie Scandinavistiek/Eigentijdse Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Met de Lofoten als voorbeeld en veel foto's en ander illustratiemateriaal vertelde hij waarom de Noren zo fel tegen Europa zijn en of dat misschien ooit nog eens kan veranderen.
De persoonlijke beleving van deze gebeurtenissen, nu bijna veertig jaar geleden, was nog goed te merken in het uitstekende verhaal. Een gedegen opbouw en vele persoonlijke belevenissen zorgden voor een boeiende avond.
- Hyls Heeringa werkt graag met sledehonden en vertelde daarover op 13 november 2009
Er doen verhalen de ronde dat het oudst bekende lastdier een hond is. Bij bepaalde indianenstammen werd ooit bij de hond de 'travois' gebruikt, een soort 'sleeptuig', waarop spullen konden worden vastgebonden en op die manier getransporteerd. Zowel over de grond als over sneeuw. Pas later werd dit systeem toegepast bij het paard. Hyls Heeringa vertelde deze avond boeiend over zijn hobby de sledehondensport. Hadden we ooit al eens bijna een heus fjordenpaard op de gang, vanavond kregen we een echte husky in de zaal.
De travois, zo vertelde Hyls, werd uiteindelijk, voor vervoer in de sneeuw, verdrongen door de slee. De slee is een vervoermiddel dat vele vormen kende en nog steeds kent. De sledehond is als beroepsmatig lastdier intussen nagenoeg verdwenen, net als het paard. Rest het functioneren als werkdier in de sport. Hyls maakte, geassisteerd door zijn vrouw, meerdere toertochten en lange-afstands wedstrijden. Zeer indrukwekkend waren de "Alpirods" in 1992 en 1994: etappewedstrijden, zo vertelde hij, over meerdere dagen door de Alpen, waarbij de totale afstand varieerde van rond de 600 kilometer tot een kleine 900 kilometer.
Indringend was ook zijn deelname in 1995 aan een race door Noors Lapland, die hij helaas voortijdig moest afbreken. De eindeloze uitgestrektheid, de kou, de eenzaamheid met als hoogtepunt de oversteek van de Finnmarksvidda, een reusachtige hoogvlakte, waarvan de Lappen niet voor niets zeggen: 'De wereld is groot, maar de vidda is groter'. Intussen heeft het echtpaar een tweede huis in Zweden waar ze dicht bij het 'vuur' van de trektochten en wedstrijden voor sledehonden zitten. Zo was er in maart 2004 de deelname aan een zware 'een-etappe-wedstrijd' over 300 kilometer in midden Zweden, de 'Polar Distans'. Een evenement waarbij je alle (kampeer)uitrusting en proviand voor mens en dier voor de hele rit bij je moet hebben op de slee. Qua afstand 'een enkeltje Maastricht-Den Helder', waarbij ik helemaal niemand ben tegengekomen, zo vertelde spreker ons waarna zijn vrouw binnenkwam met één van de elf husky's.
Die oogstte evenals het echtpaar de bewondering en het applaus van de aanwezigen.
- De Luciaviering viel op 12 december 2009
De laatste bijeenkomst van het jaar is de traditionele Lucia-viering. Een avond waarbij ook kinderen aanwezig zijn en de sfeer altijd optimaal is. Ook dit jaar was er weer een aandoenlijke deelname van vooral kleine (klein)kinderen in de tåg. Dat is dan ook altijd weer reden voor andere familieleden om hierbij aanwezig te zijn. Geen wonder dat we onder 65 aanwezigen niet minder dan 20 gasten/introducés konden tellen. Wie weet, misschien levert dat weer enkele nieuwe leden op. De muziek werd verzorgd door het Speelduo Ephraim. Een duo, uit het Groningse Kantens, dat ook zelf plezier had aan het musiceren tijdens onze gezellige avond. Ze brachten vele en gevarieerde Zweedse klanken en melodieën in de zaal en stimuleerden anderen tot meezingen, vertellen en zelfs een dansje. Jammer was dat een van onze gasten/leden onwel werd, maar gelukkig was hij met behulp van een medewerker van de opgeroepen ambulance, weer snel bij zijn positieven. Het was een sfeervolle zaal versierd met veel groen en intussen 'eeuwenoude' strofiguren, die het nog steeds uitstekend doen.
Pepparkakor, lussekatter en andere lekkernijen ontbraken natuurlijk niet en evenmin de traditionele glögg. Een beeldend kerstverhaal van Inge voor de allerkleinsten, waar ook de ouderen graag naar luisterden. Kortom toch een heel geslaagde avond en mooie afsluiting van het jaar.
